علل تأثیر معماری بناهای دولتی و عمومی بر معماری بناهای خصوصی در دوره پهلوی دوم

ابنیه خصوصی یکی از اقسام بناها را در تمامی دوره‌های تاریخی ایران از جمله عصر پهلوی دوم تشکیل می‌دهند که در جایگاه خویش حائز اهمیت است. معماری بخش خصوصی در این دوره که قسمی از آثار و معماری خصوصی امروز را نیز شامل می‌شود تحت تأثیر عوامل متعددی شکل گرفته است که یکی از آنها، معماری ساختمان‌های دولتی و عمومی (به همراه عوامل دیگر) است. گرچه الگوبرداری از ابنیه دولتی و عمومی، پیشرفت‌ها و امکانات تازه‌ای در معماری و در مواردی هم‌خوانی با اقلیم را در پی داشته لکن از آنجا که موجب رواج معماری غیرخودی و دارای هماهنگی اندک با اقلیم شده و تا به امروز نیز ادامه یافته است، ریشه‌یابی این تأثیرپذیری اهمیت می‌یابد. لذا هدف این تحقیق، هدف دستیابی به علل و میزان تأثیر معماری برخی از ابنیه دولتی و عمومی بر معماری بعضی از بناهای خصوصی و شناخت و بررسی آنهاست. به این منظور روش‌های تحقیق تاریخی، علّی، توصیفی و تحلیلی بکار رفته‌اند. روش‌های گردآوری اطلاعات منابع کتابخانه‌ای و پرسش از صاحب‌نظران بوده است.  بررسی‌های انجام شده و نتایج بدست آمده نشانگر آن است که چهار عامل اصلی شامل خصوصیات بناهای دولتی و عمومی، ویژگی‌ها و شرایط بخش خصوصی، عوامل واسطه‌ای، و عوامل جانبی و زمینه‌ای در حد تقریباً متوسط موجود بوده‌اند که تأثیرپذیری را سبب شده‌اند. عامل جانبی بیشترین دخالت و عامل بخش خصوصی کم‌ترین نقش را داشته ‌است. یعنی اثرگذاری به ویژه به سبب فراهم آمدن امکانات و شرایط مانند "عوامل سوق دهنده جامعه به سمت فرهنگ جدید و ..." ، "اشاعه دیدگاه‌های فرهنگی نو و ..." و "منابع تأمین کننده درآمد کشور و تعیین کننده میزان آن و ..." بوده است. همچنین بررسی شاخص‌ها نشان می‌دهد برخی از شاخص‌هایی که بیشترین نقش را در عامل مربوط به خویش داشته‌اند عبارتند از : تازگی بنا، خواست قشر مرفه برای الگوبرداری، بعضی از بناهای خصوصی اثر پذیرفته، ترویج دیدگاه‌های فرهنگی جدید، تبلیغ زیاد مصالح و ... ، داشتن تحصیلات عالیه و ... عوامل دیگری که در عصر پهلوی دوم بر معماری اماکن خصوصی متأثر از بناهای دولتی و عمومی اثر گذاشته‌اند عبارتند از : وابستگی تام سازمان اقتصادی و سیاسی کشور، گرایش افراطی به غرب، اشاعه دیدگاه‌های فرهنگی جدید، تمرکز فعالیت‌ها در شهرهای بزرگ به ویژه تهران و مهاجرت به این شهرها، ابنیه خصوصی، افراد غیرمتخصص، و پژوهش‌ها در حیطه معماری. لازم به ذکر است که بین ابنیه خصوصی ـ عمومی با معماری بناهای مسکونی خصوصی تفاوت وجود دارد که در این خصوص ویلاهای شخصی و خانه‌های بساز و بفروش مستثنی می‌شود.